روستای پلکانی اشتبین

روستای پلکانی اشتبین که مربوط به دوره صفوی می‌باشد در حاشیه سواحل زیبای ارس در دل کوههای بلند آذربایجان شرقی قرار دارد و از توابع بخش سیه رود و دهستان نوجه مهر شهرستان جلفا می‌باشد. طبیعت زیبا و سبز این روستا بهشت را به تصویر می‌کشد. مسافران پس از گذر از جلفا، روستای سیه رود، نوردوز (مرز ایران و ارمنستان) روستای دوزال، کردشت از سه راهی هراس به روستای زیبای اشتبین وارد می‌شوند. فاصله روستا از جاده اصلی و مرزی سیه رود-خداآفرین حدود ۷ کیلومتر است. روستای اشتبین از یک سو کاملا به دیواره کوه تکیه کرده است و تنها راه ارتباطی آن با اطراف، جاده ایست که از سمت مرز نوردوز و کردشت به طرف روستا می‌آید. از مهم‌ترین کوه‌های مجاور روستای پلکانی اشتبین می‌توان به کیامکی، دوسته‌شا و قازان‌داغی اشاره کرد. ارتفاعات و اراضی اطراف آن پوشیده از جنگل‌ها و مراتع است. آب و هوای اشتبین تابع آب و هوای منطقه‌ی ارسباران است که در مناطق جنوبی کوهستانی، آب و هوای سرد و در حوالی دره‌ی ارس، هوایی گرم، معتدل و مرطوب دارد. روستای اشتبین در زمستان بسیار سرد و پوشیده از برف است و دارای اقلیم سرد و زمستان‌های طولانی است.روستای پلکانی اشتبین توانایی بالقوه ای برای تبدیل به منطقه توریستی را دارد وجه تسمیه اشتبین برخی از محققان گفته اند: چون روستای اشتبین از «سه» آبادی نزدیک به هم تشکیل شده لذا این جا را اوش توبین یا سه روستا نامیده اند من این نظر را رد نمی کنم اما دیدگاه حسین محمد زاده صدیق مصحح دیوان ترکی حکیم نباتی را نیز در این خصوص قابل تأمل می دانم و خلاصه ی نظر وی را جهت آگاهی خوانندگان ارجمند هفته نامه گویا در این بخش ارائه می نمایم ایشان نوشته اند واژه ی اوشتوبون از سه قسمت تشکیل شده است؛ اوش + توب+ون ، اوش همان اوچ در گویش اهر و پیرامون آن است و به معنی عدد سه است .توب به معنی قوم، قبیله و جمعیت است . بخش سوم آن «ین» یا «ون» در اغلب اسامی مکان های جغرافیایی آذربایجان و سایر مناطق ایران به چشم می خورد پس اوشتوبون یعنی محل زندگی سه قوم و می دانیم که حداقل تا زمان حکیم نباتی علاوه بر جمعیت ترک زبان اقوام تات و ارمنی نیز در این روستا ساکن بودند اما بعدها با غلبه ی زبان ترکی این اقوام از نظرگویش و آیین با ترک زبانان روستا همسان شده یا از آن جا مهاجرت کرده اند. 

آثار تاریخی روستای پلکانی اشتبین

روستای پلکانی اشتبین سابقه‌ی تاریخی کهنی دارد و وجود گویش تاتی میان مردمان این روستا دلیل اثبات این ادعا است. این روستا آثار تاریخی بسیاری را در خود جای داده است. در اشتبین یک گورستان قدیمی، چند کتیبه‌ به خط ثلث مربوط به دوران شاه طهماسب و شاه عباس صفوی، کتیبه‌ی مرمرین آرامگاه خواجه ملک کدخدا به تاریخ ۸۴۳ هجری قمری و کتیبه‌ای دیگر متعلق به خواجه احمد به تاریخ ۹۷۶ هجری قمری وجود دارد.

در گورستان اشتبین، سنگ‌نوشته‌هایی وجود دارد که قدمت آن به ۸۰۰ سال قبل باز می‌گردد اما متاسفانه امروزه به دلیل عدم مدیریت و نظارت صحیح بر این آثار، شکسته‌های این سنگ نوشته‌ها در زمین این گورستان پراکنده شده است.

همچنین کتابی در این روستا نگهداری می‌شود که به کتاب نادری شهرت دارد. این کتاب در سال ۱۲۳۱ توسط مشهدی محمدعلی نوشته شده است. مردم روستا نسبت به آثار هنرمندان خود حساسیت دارند و سعی می‌کنند این آثار را خودشان نگهداری کنند.

از آثار تاریخی دیگر روستای اشتبین می‌توان به سنگ درب خانه‌هایی روستا که یکی از آن‌ها متعلق به دوران سلطنت سلطان محمد خدابنده است، اشاره کرد.