دره یخار
دره یخار یکی از یخچال‌های مشهور و شاید مشهورترین یخچال ایران است که در روستای زیبای گزانه واقع شده ولی نسبت به سایر یخچال‌های ایران برنامه‌های کمتری روی آن اجرا می‌شود. علت آن را می‌توان مسیر طولانی ، سختی جاده و در خطر ریزش بودن آن دانست. این یخچال زیبا که بیشتر با نام دره یخار شناخته می‌شود در جبهه شرقی کوه دماوند واقع شده و در هنگام صعود یال شمال شرقی دماوند قابل مشاهده است. یخچال یخار یکی از ناشناخته‌ترین و سخت‌ترین مسیرهای صعود به قله پنج هزار و ششصد و هفتاد و یک متری دماوند است. این یخچال بزرگ و متغیر دارای پنج دهلیز بزرگ و یخی بوده که معروفترین و بلندترین آنها “یخار” نام گذاری شده است. در سمت چپ این یخچال دهلیز جنوبی یخار قرار گرفته که به ابتدای بام برفی و یال سنگی تپه گوگردی انتها می یابد. در سمت راست یخار سه دهلیز غیراصلی وجود دارد که اولین دهلیز از سمت راست به یال تخت فریدون (شمال شرقی) رسیده و دو دهلیز غیراصلی دیگر به قله پایان می رسد.
یخچال اصلی یخار از ارتفاع تقریبی چهار هزار و صد متر شروع شده و تا قله ادامه می‌یابد که در سال‌های مختلف و با تغییر شرایط آب و هوایی بین هزار و سیصد تا هزار و هفتصد متر یخچال را در خود جای داده است و این به گونه ای است که در نقاط مختلف مسیر با شیب‌های متفاوتی از پنجاه تا هشتاد درجه میزبان صعود کنندگان از این مسیر است. دلیل اصلی به وجود آمدن این یخچال بزرگ را می‌توان ذوب شدن برف‌های دائمی قله و پس از آن انجماد در پشت دیواره‌ها (برج‌ها) ی یخار دانست. چرا که زاویه قرارگیری دیواره‌های کناری یخار به طوری است که تنها دو تا سه ساعت ازهر روز در معرض تابش نور آفتاب قرار می گیرد و همین امر نیز باعث سرمای غیر قابل تحمل، این ناحیه از کوه دماوند می‌شود. از این رو می‌توان گفت بهترین نوع یخ در بین پنج دهلیز یخار در دهلیز مرکزی وجود دارد که جنس آن از نوع شکننده بلوری و به رنگ خاکستری و سبز است.
چگونه به دره یخارصعود کنیم ؟
یک ) یال شمال شرقی: معمولی ترین راه، مسیر عادی یال شمال شرقی است که نقطه شروع آن روستای گزانه بوده و تا چشمه پهن کوه ادامه پیدا می کند. چشمه پهن کوه محل دو راهی دره یخار و مسیر معمولی صعود به سمت پناهگاه زیبای تخت فریون (در ارتفاع چهار هزار و سیصد متری) است. برای ورود به دره از این راه تنها کافی است از چشمه پهن کوه به سمت چپ (تلخ رود) تراورس کرده و وارد دره شد. نخست این مسیر چهار چشمه آب و دو آبشار کوچک دیده می‌شود که بدبختانه آب تمامی آنها تلخ بود و مزه “آهن زنگ زده” دارند به گونه ای که حتی استنشاق بوی آن نیز حس بدی را به انسان می‌دهد.
دو ) یال اصلی قله منار: دومین راهی که می‌توان از آن کمی راحت‌تر وارد دره شد، فرود از روی یال اصلی قله منار است که برای دسترسی به آن باید بعد از چشمه پهن کوه مسیر عادی صعود یال شمال شرقی را پیش گرفته و تا گردنه قبل از شن اسکی بزرگ قله منار که همگی برای فرود از قله منار مورد استفاده قرار می‌گیرد دنبال کنید. از اینجا به بعد کافی ست که به سمت چپ (دره یخار) تراورس حرکت کرده و تا روی گرده اصلی قله منار دنبال کنید. حال شیبی شنی را که در حدود سیصد متر است فرود رفته و وارد دره می‌شویم. این مسیر برای افرادی که می‌خواهند حرکت کمتری بر روی سنگ روان و شن داشته باشند سفارش می‌شود.